Pensioenontslag, mag dat zomaar?

In dit bericht bespreken wij wanneer een pensioenontslag is toegestaan.

Wanneer de arbeidsovereenkomst van een werknemer eindigt uitsluitend en omdat de werknemer de pensioengerechtigde leeftijd heeft bereikt, wordt dit aangeduid met de term pensioenontslag.

In artikel 7:667 lid 1 BW is bepaald dat een arbeidsovereenkomst van rechtswege eindigt door overeenkomst, wet of gebruik.

Een pensioenontslag is niet geregeld in de wet. Dan blijft op grond van artikel 7:667 lid 1 BW daarvoor nog over een beëindiging ‘door overeenkomst’ of door ‘gebruik’.

Een beding in de overeenkomst

Het kan zijn dat er een bepaling omtrent het pensioenontslag is opgenomen in de CAO, dan wel of in de individuele (de ‘gewone’) arbeidsovereenkomst. Indien zo’n bepaling is opgenomen in – bijvoorbeeld – een reglement (een ander document dan een arbeidsovereenkomst of een CAO) geldt dat partijen daaromtrent overeenstemming moeten hebben bereikt over het incorporeren daarvan (het ‘opnemen van dat beding’) in de arbeidsovereenkomst. Daarbij is van belang te vermelden, dat het enkele feit dat een werknemer bekend is met de bepaling, nog niet betekend dat zij/hij daarmee ook heeft ingestemd.

Maar, als een dergelijk beding is opgenomen in de arbeidsovereenkomst, CAO of reglement en de werknemer daarmee heeft ingestemd, betekent dat nog niet dat de werkgever er zonder meer ook een beroep op kan doen. Het beding mag niet in strijd zijn met de Wet Gelijke Behandeling op grond van Leeftijd Bij de Arbeid (WGBLA). Om in overeenstemming met deze wet te zijn moet het onderscheid (a) een legitiem doel dienen, (b) voldoende doelmatig zijn en ook (c) proportioneel zijn.

Een paar voorbeelden. Een beroep door een werkgever op pensioenontslag om “de economische crisis zonder gedwongen ontslagen door te komen” werd door de kantonrechter legitiem geacht. Ook het bereiken van een regelmatige en voorspelbare doorstroming van verkeersvliegers werd door de Hoge Raad als een legitiem doel aangemerkt dat onderscheid naar leeftijd kan rechtvaardigen. De Hoge Raad woog daarbij zwaar, dat dat de huidige pensioenleeftijd over een groot draagvlak beschikt.

In deze beide voorbeelden was de bepaling opgenomen in de CAO.

Het gebruik

Als omtrent een pensioenontslag niet is bepaald in de CAO en ook niets is bepaald in de arbeidsovereenkomst, blijft er toch nog over ‘het gebruik’. Om in dat geval een ontslag van rechtswege te bewerkstelligen bij pensioengerechtigde leeftijd, moet worden aangetoond dat dit ‘gebruik’ is. De kantonrechter laat zich echter niet eenduidig uit of een pensioenontslag als gebruik kan worden aangenomen.

Enkele voorbeelden. Zo oordeelde de kantonrechter Dordrecht dat de werkgever een gebruik had aangetoond toen bleek dat slechts twee van zijn vele werknemers nog na pensioenleeftijd hadden doorgewerkt. Andere kantonrechters namen echter geen gebruik aan, op grond van verschillende overwegingen. Zo overwoog de kantonrechter Utrecht dat “mede gezien de ingrijpende gevolgen van het aannemen van een dergelijk gebruik, niet kan worden voorbijgegaan aan wat in de samenleving als geheel gebruikelijk is. De kantonrechter nam daarbij in aanmerking dat waar het in ons land nog altijd niet ongebruikelijk is dat reeds voor het 65e jaar wordt gestopt met werken, de maatschappelijke tendens onder invloed van de discussie over de verhoging van de AOW-leeftijd inmiddels gericht is op het doorwerken na het bereiken van die leeftijd.

Conclusie

Al met al blijkt uit de jurisprudentie (de rechtspraak) dat niet bij voorbaat al kan worden aangenomen, dat een ontslag van rechtswege (een ‘automatisch’ ontslag) bij het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd, een gebruik is in de zin van artikel 7:677 lid 1 BW. Van een algemeen geaccepteerd gebruik kan niet worden gesproken.

Uit de wet en jurisprudentie blijkt bovendien, dat zelfs indien een pensioenontslag is overeengekomen in een CAO of individuele arbeidsovereenkomst, dit ontslag alsdan niet zonder meer is toegestaan.

Desalniettemin is wel aan te raden om een pensioenontslag beding op te nemen in de arbeidsovereenkomst (indien dit niet reeds in de CAO is geregeld). In elk geval voorkomt dit, dat de kantonrechter uitsluitend kijkt naar de vraag of sprake is van een gebruik.

Indien u verdere vragen heeft over pensioenontslag of hieraan verwante onderwerpen dan zijn onze gespecialiseerde advocaten u graag van dienst. U kunt hiervoor altijd kosteloos contact opnemen met ons centrale nummer 030 252 35 20.